پلیس جنوب توسط بریتانیا، بدون اطلاع و موافقت دولت ایران، در سال 1295 خ. در جنوب ایران تشکیل و طی دو سال عده آن از ایرانی، هندی و انگلیسی بالغ بر 11 هزار نفر شد. حزب دمکرات فارس با تمایلات آلمانوفیلی و مخالفت با روس و انگلیس به شدت با پلیس جنوب مخالفت و مردم فارس را علیه آن تهییج می‌کرد. جرقه جنگ علیه پلیس جنوب با فرار هفت نفر سرباز ایرانی پادگان پلیس جنوب در آباده برافروخته شد. پس از اندکی تعداد آنها به دوازده نفر افزایش یافت. آنها یادداشتی در پادگان برجای گذاشتند که چون پلیس جنوب علیه کشور ما و دین ما است، آن را ترک می‌کنیم. سرانجام اینان توسط پلیس جنوب دستگیر و در برابر کنسول انگلیس در اصفهان تیرباران شدند. مقالة حاضر شرح این ماجرای گفته نشده در تاریخ ایران است.

 انزوای سیاسی اسرائیل، نتیجه منطقی تحمیل شدن به جغرافیایی محصور از مسلمانان است که از همان ابتدا به دغدغه و معضلی بنیادین برای سیاست اسرائیل و بقای آن مبدل شد. سایه سنگین این معضل موجب شد تا بنیانگذاران اسرائیل از ابتدای تأسیس این رژیم جعلی با طرح استراتژی پیرامونی، تمام سعی خود را برای یافتن راهکارهای عملی برون رفت از انزوای سیاسی از طریق برقراری و گسترش روابط سیاسی با کشورهایی نظیر: ایران، ترکیه، اتیوپی و... به کار بندند. از این میان، دولت ایران به دلایل مختلف، از جایگاهی ویژه در سیاست پیرامونی اسرائیل برخوردار می‌شود. نویسنده این مقاله، با استناد به اسناد و مدارک رسمی انتشار یافته توسط وزارت خارجه رژیم صهیونیستی تا سال 1950 میلادی، ضمن اشاره به دلایل اهمیت شناسایی اسرائیل توسط رژیم شاه، به تشریح روابط ایران و رژیم صهیونیستی می‌پردازد. اما آنچه که ورای هدف اصلی، خواننده را از هر ذوق و سلیقة سیاسی به تأمل وامی‌دارد، القای تصویری مستند و ناخواسته از فساد دربار و مقامات بلندپایه رژیم شاه است؛ که نشان می‌دهد چگونه گستردگی فساد در رأس یک نظام سیاسی و رواج مشی کاسبکارانه، موجب تحقیر یک ملت و زیر پا گذاشتن عزت مردمان آن در ازای مبلغی خصوصی از دشمن می‌شود و ظرفیتی عظیم برای تحقق اهداف دشمن را فراهم می‌سازد. از آنجا که مقالة پژوهشی حاضر - The Iranian Connection in Israel, Foreign Policy: 1948-1951 Uri Bialer Middle East Jornal Vol. 39, No. 2 (Spring, 1985), pp. 292-315.  - متکی و مستند به روایت اسناد وزارت خارجه اسرائیل است، بی‌تردید می‌تواند در تکمیل سایر آثار و کتب منتشر شده در ایران نقش بسزایی ایفا نماید. از این رو ترجمه کامل آن در این شماره از فصلنامه منتشر می‌گردد.

 بسیاری برآنند که حزب توده، جدای از هرگونه داوری ارزشی، برجسته‌ترین نمونه حزب به معنای راستین و علمی خود، در تاریخ معاصر ایران است. این حزب در 7 مهر 1320 در خلأ سیاسی برآمده از کنار گذاشتن رضاشاه و پشتیبانی بی‌دریغ شوروی پایه‌گذاری شد؛ و توانست خود را در بخش چشم‌گیری از تحولات و رویدادهای سیاسی و اجتماعی ایران پس از جنگ جهانی دوم، سهیم سازد.  در گیر و دار اوج‌گیری کار حزب توده و واپسین روزهای جنگ جهانی دوم و اشغال ایران، گروهی که خود را «فرقه دمکرات آذربایجان» می‌نامید، پرچم خودمختاری‌خواهی و پس از آن جدایی‌خواهی را در آذربایجان برافراشت. این گروه با رویارویی سیاسی، نظامی و اجتماعی با دولت مرکزی زمینه‌ساز ناآرامی‌ها و زیان‌های فراوان شد و سرانجام با بیرون رفتن نیروهای متجاوز و یورش نیروهای دولت مرکزی نابود و بقایای آن نیز به شوروی گریختند.

 مردی سیه‌چرده با موهایی مجعد که به لهجة درشت شیرازی حرف می‌زد از خانة مسکونی شخصی واقع در خیابان سعدآباد تجریش برخاست، گام به گام در خیابان‌های تاریخ سیاسی ایران قدم گذاشت، مدارج سیاسی را با نفوذ پدرش تا سطوح عالی پشت سر گذاشت و وارد خانه‌های وزارت شد اما در واپسین لحظة سیاسی، آخرین قدمش در خانه نخست‌وزیری متوقف ماند و به رد پای تاریخ پیوست.

 رقابت روس و انگلیس به طور مشخص از اوایل سده نوزدهم آغاز شد و به تدریج در اوایل سده بیستم میلادی به اوج خود رسید. ترس انگلیسی‌ها بیشتر از دستیابی روسیه به هندوستان بود. به همین دلیل موقعیت جغرافیایی ایران که حائل میان هند و روسیه بود، موضوع مورد توجه دو قدرت توسعه طلب گردید. در نیمه دوم سده نوزدهم میلادی پیشرفت روزافزون نفوذ روسیه در آسیا سیاستمداران انگلیسی را نگران کرده بود. پس، دولت بریتانیا درصدد‌ برآمد که مقام و موقعیت خود را نخست در افغانستان و سپس در تبت و ایران مستحکم سازد.  در زمان نخست‌وزیری دیزرائیلی، انگلستان در این اندیشه بود که برای امنیت کامل هندوستان یک نوع تحت‌الحمایگی بر افغانستان تحمیل کند و این کشور را سپر دفاعی هندوستان در مقابل روسیه قرار دهد. در نتیجه از همان موقع اختلاف دائمی سیاسی میان روس و انگلیس پدید آمد. اما طرح تقسیم ایران از لحاظ استراتژیکی و اقتصادی به دو منطقه نفوذ میان انگلستان در جنوب و روسیه در شمال و استبداد و حاکمیت آنها بر این دو منطقه، نخستین بار در سال 1877م. از طرف سر هنری دراموند ولف، وزیرمختار انگلیس در تهران، که طرفدار جدی موافقت روس و انگلیس بود، به دولت وقت انگلیس پیشنهاد شد. او عقیده داشت که این طرح از هر جهت به نفع دو کشور است. وقتی انگلیس در سال 1888م. این سیاست را به تزار روسیه، الکساندر، پیشنهاد کرد او پذیرفت که راجع به ایران با انگلستان به توافق برسد.

 فارس یکی از مهم‌ترین ایالات ایران است که در طول تاریخ معاصر ایران و به ویژه سال‌های آغازین مشروطیت به جهت موقعیت استراتژیک و حضور قدرت‌های محلی خصوصاً دو ایل قدرتمند قشقایی و خمسه و نیروهای دخالت‌گر خارجی به ویژه انگلیسی‌ها در گرداب هولناکی از کشمکش‌ها و درگیری‌های منطقه‌ای گرفتار بود. به گونه‌ای که والیان فارس هیچ‌کدام به مدت طولانی نمی‌توانستند نظم و آرامش را در منطقه برقرار کنند و خود نیز یکی پس از دیگری روی کار می‌آمدند و برکنار می‌شدند.

 با آغاز قرن بیست میلادی نفت به عنوان منبع انرژی ارزان به جای زغال‌سنگ، مورد توجه قرار گرفت. از آنجا که انرژی منبع حیاتی صنعت و تکنولوژی، و صنعت و تکنولوژی موجب تکوین قدرت اقتصادی است، بنابراین به عنوان ابزار سلطه خیلی زود طرف توجه استعمارگران قرار گرفت. در سال 1901م ویلیام ناکس دارسی مهاجر انگلیسی‌تبار استرالیایی موفق به کسب امتیاز نفت جنوب ایران شد. پس از کشف نفت در سال 1908م شرکت نفت انگلیس و ایران تشکیل شد. دیری نگذشت که نفت جایگاه تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد و در نتیجه در سیاست جهانی پیدا کرد و هر جا نفت پیدا می‌شد، همانجا مطمح نظر و محل رقابت استعمارگران بود. به گونه‌ای که بسیاری از صاحب‌نظران و مورخان معتقدند که در همه تحولات بزرگ و کوچک جهانی، حتی دو جنگ جهانی، و سپس جنگ سرد، رد پای نفت دیده می‌شود. در ایران نیز شرکت نفت انگلیس و ایران خیلی زود به جایگاه تعیین‌کننده‌ای در سیاست ایران دست یافت و به شکل دولتی در دولت درآمد.  قبل از کشف نفت در ایران در ابتدای قرن 20 م، ایران در سیاست‌های استعماری انگلیس به عنوان دروازه هند مورد توجه بود. اما با کشف نفت، دیگر ایران به عنوان دروازه هند مطرح نبود بلکه خود ایران در محور قرار گرفت. منابع و ذخایر با ارزش نفت ایران برای سیاست‌های جهانی انگلیس اهمیتی غیرقابل چشم‌پوشی داشت. لذا، از همان ابتدا دولت انگلیس با پشتیبانی از امتیاز دارسی و مشارکت در سهام شرکت نفت ایران و انگلیس منابع نفت ایران را به طور ارزان و در واقع رایگان تحت کنترل خود درآورد، بطوری که در بسیاری موارد برتری خود در عرصه سیاست جهانی و در برابر رقبا را مانند پیروزی در جنگ‌های جهانی مدیون نفت ایران بود. در طی نیم قرن سلطه انگلیس بر نفت و در واقع بر کشور ایران، ایرانیان در جنبه‌های سیاسی، اقتصادی،... خسارات غیرقابل جبرانی از استعمار انگلیس متحمل شدند. در واقع نفت باعث تحکیم و گسترش سلطه و نفوذ انگلیس بر ایران گردید، به طوری که در مهمترین رخدادهای تاریخ معاصر کشور، فعالیت‌های استعماری و مداخلات انگلیس برای حفظ منافع نفتی، در امور کشور به وضوح مشاهده می‌شود. از جمله، موارد بسیاری از عزل و نصب وزراء و حتی تغییر حکومت‌ها و قراردادهای استعماری و اشغال کشور در جریان جنگ‌های جهانی و نقض استقلال و حاکمیت کشوری مستقل، نمودهایی از تلاش‌های انگلیس برای حفظ منافع نفتی این کشور در ایران می‌باشند. امتیاز دارسی که منافع ایران را تأمین نمی‌کرد از همان ابتدا مورد اعتراض و باعث نارضایتی ایرانیان بود. این نارضایتی‌ها سبب شد که حتی در دوره پهلوی اول این قرارداد لغو و قرارداد 1933 بجای آن منعقد شود. قرارداد 1933 خیانتی دیگر به ایران بود و در واقع قرارداد خیانت‌بار دارسی را برای شصت سال دیگر (تا سال 1993) تمدید کرد. از همین رو پس از پایان جنگ جهانی دوم و تغییر آرایش و موازنة قوا در جهان، ملت ایران با انتهاز فرصت برای احقاق حق خود، نهضتی بی‌نظیر به راه انداخت که در جریان آن نفت ملی شد. ملی شدن نفت ایران تأثیر زیادی بر سیاست‌های جهانی و بیداری ملت‌ها داشت.

اسنادی که در این شماره از فصل‌نامه ارائه می‌شود به چند موضوع متفاوت مربوط است:

- سند اول مربوط به درگیری میان بازیکنان تیم واترپلو ایران و رژیم صهیونیستی است.

- سند دوم مربوط به خبر ازدواج دو مرد و قضاوت در مورد فراگیری فساد در طبقه اشراف است.

- سند سوم به اظهارات درباره شایعه رسوایی اخلاقی منصور مربوط می‌شود.

- سند چهارم خلاصه‌ای از مشخصات حاکم بحرین است.

- سند پنجم مربوط به اظهارات سفیر عراق در بحرین درباره مسئله فلسطین و نیز اظهارات رئیس شهربانی بحرین در مورد اقامت اتباع ایرانی و عرب در بحرین است.