نویسنده مقاله «سیاستهای قرضه: شرکت نفت ایران و انگلیس و خانهای بختیاری»، خانم استفانی کرونین، استاد تاریخ دانشگاه لندن و مؤلف کتاب ارتش و تشکیل حکومت پهلوی در ایران و چندین عنوان مقاله دیگر درباره تاریخ معاصر ایران بویژه دوره رضاشاه است. نویسنده در مقاله پیش رو، گوشه هایی از تاریخ مربوط به صنعت نفت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس را موشکافی کرده است. او با تکیه بر اسناد و مدارک فراوان چاپ شده و منتشر نشده آرشیوهای وزارت امور خارجه انگلیس، شرکت نفت ایران و انگلیس و ... روابط و زد و بندهای آشکار و پنهان مقامات دولت انگلیس و شرکت نفت ایران و انگلیس با خانهای بختیاری و برخی از مقامهای حکومت ایران از ۱۹۰۵ تا ۱۹۴۱ م. را بررسی و ارزیابی کرده است. برخورد و مناسبات شرکت نفت ایران و انگلیس با سردمداران ایل بختیاری که بخش اعظم میدان های نفت جنوب ایران در مراتع آنان واقع شده بود، تابعی از سیاست های کلی آن کشور نسبت به ایران در سده های ۱۹ و ۲۰ م. است. انگلیسیها از همان ابزار و عواملی که در سیاست استعماری خود نسبت به کشور ایران استفاده می کردند، ابزارهایی چون تهدید، تطمیع، رشوه و قرض دهی، ایجاد اختلاف و چندگانگی، هم در سطوح کشوری و هم منطقها ی نیز سود میبردند. تغییر مناسبات کارگزاران انگلیسی و مقامات شرکت نفت ایران و انگلیس با خانها نیز از منحنی دگرگونی سیاستهای دولت انگلیس در ایران تبعیت می کند. تا پیش از انقلاب ۱۹۱۷ م. در روسیه، سیاست انگلیس در ایران حفظ حکومت ضعیف و در حال نزار قاجار برای اخذ حداکثر امتیازات سیاسی و اقتصادی از ایران و شاهک های محلی بود. آنها بدون اجازه و اطلاع حکومت مرکزی ایران با خانهای ایل بختیاری و شیخ خزعل، حاکم خودسر خوزستان وارد گفتگو، عقد قرارداد و معامله گردیدند. اما پس از استقرار نظام کمونیستی در روسیه، سیاست انگلستان در ایران و منطقه غرب آسیا تغییر اساسی یافت. ناکامی انگلیسیها در تصویب نهایی و اجرای قرارداد ۱۹۱۹ م. مزید بر علت شد؛ و آنان را واداشت برای استقرار حکومتی متمرکز و نیرومند، اما وابسته به آنها، به جای سلطنت نیم بند احمدشاه قاجار که نفوذ و سلطه او فراتر از پایتخت نمی رفت، برنامه ریزی کنند. کودتای ۱۲۹۹ ش. و برآمدن حکومت خودکامه رضاشاه پیامد همان سیاست است که خانهای بختیاری و شیخ خزعل را قربانی کرد تا حکومت مرکزی رضاشاهی تثبیت و مستقر گردد. خانم کرونین به خوبی این تغییر سیاست انگلستان و مقامات شرکت نفت را نشان داده است. انگلیسیها و مقامات شرکت نفت که تا قبل از سقوط قاجاریه به هیچ یک از اعتراضهای دولت ایران درباره مناسبات و قراردادهای خانها و شیخ خزعل با کارگزاران انگلیسی و مسئولان شرکت وقعی نمی نهادند، در دوران سلطنت رضاشاه همسو با حکومت او بر ضد منافع خانها عمل کرده، خواسته های حکومت ایران را در این قضیه برآورده ساختند. از اواخر دوران حکومت ناصرالدین شاه و بویژه دوره سلطنت مظفرالدین شاه، دولتهای انگلیس و روسیه با حربه استقراض، امتیازات و منافعی را در ایران به دست آوردند که پیش از آن هرگز با ابزار جنگ و سیاست کسب نکرده بودند. ناصرالدین شاه برای تأمین غرامت لغو امتیاز توتون و تنباکو (رژی) ناچار به استقراض از انگلیس شد. در دوران زمامداری مظفرالدین شاه به سبب خالی بودن خزانه و اشتهای فزاینده شاه برای گردش در اروپا، قرضه های پیاپی خارجی از دو دولت استعماری انگلیس و روسیه مصایب و زیانهای اقتصادی و سیاسی مهلکی بر ایران وارد آورد. بانکهای شاهنشاهی و استقراضی به ترتیب به عنوان مؤسسه های صرافی انگلیس و روسیه در ایران، بازوهای اجرایی سیاستهای وام دهی آن دولتها بودند. انگلیس در میان خانها و شاهکهای محلی وابسته به خود نیز از حربه قرضه برای تأمین و تثبیت منافع خویش سود جست. بانک شاهنشاهی و کمپانی نفت از طریق اعطای وامهای پیاپی با بهره های سنگین به خانهای بختیاری، همان اهدافی را دنبال می کرد که دولت انگلیس از دادن قرضه به دولت ایران تعقیب می کرد. پیامد این وامها، تسلیم و انقیاد سران بختیاری در مقابل خواسته های متزاید کمپانی نفت از جمله تصاحب زمینهای بیشتر و حفاظت کافی از تأسیسات شرکت را به دنبال داشت و بهانه ای بود در دست انگلیسیها تا سهام بختیاریها را از شرکت نفت برای جلوگیری از فروش این سهام به رقیبان انگلیس و شرکت نفت، گرو بگیرند. کشف و بهره برداری از منابع نفت ایران بخشی از موضوع قرارداد رویتر بود که در اثر اعتراضهای داخلی و خارجی لغو گردید. اما در ۲۸ مه ۱۹۰۱ / ۷ تیر ۱۲۸۰ با دلالی گری کتابچی خان ارمنی، متصدی گمرک و با کوششهای فراوان دراموند ولف، وزیرمختار سابق و هاردینگ وزیرمختار وقت انگلیس در تهران و نیز با تطمیع شاه و درباریان، امتیاز کشف، استخراج، انتقال و فروش نفت، گاز طبیعی، قیر و موم طبیعی سرتاسر ایران به استثنای ولایات شمالی خراسان، استرآباد (گرگان)، مازندران، گیلان و آذربایجان به مدت شصت سال به ویلیام ناکس دارسی، سرمایه دار انگلیسی اعطا شد. دارنده امتیاز ملزم به پرداخت.
