فـتح خرمشهر به عنوان یک حادثه تاریخی و سرنوشت‌ساز، پایان‌بخش دوره اول جنگ است که با تجاوز عراق بـه ایران در تاریخ 31 شهریور سال 1359 آغاز شد و با آزادسازی مناطق اشغالی به پایان رسـید. ادامه جنگ پس از فتح خـرمشهر بـه مدت 6 سال و تحولاتی که در این مرحله از جنگ صورت گرفت به‌ویژه نحوه پایان جنگ، پرسش از علت ادامه جنگ را به یک پرسش بنیادین تبدیل کرده است. در این زمینه ملاحظاتی وجود دارد که باید مـورد توجه قرار گیرد:
1-تصمیم‌گیری برای پایان دادن یا ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر با نظر اجماع نخبگان و مسئولین سیاسی-نظامی کشور و در حضور امام راحل و پس از برگزاری جلسات متعدد، اتخاذ شد.
شرایط تصمیم‌گیری ناظر بـر ایـن معنا بود که قوای نظامی ایران با آزادسازی مناطق اشغالی ماهیت جنگ تجاوزکارانه و فرسایشی را با کسب برتری سیاسی-نظامی تغییر داده است و در چنین وضعیتی به زعم آمریکا و غرب ارائه هرگونه امتیاز بـه ایـران به معنای به رسمیت شناختن برتری نظام برآمده از انقلاب اسلامی و با منافع غرب در تضاد است. بنابراین اجتناب از ارائه هرگونه امتیاز به ایران، یک سیاست کلی و مورد توافق بود که از سـوی آمـریکا و غرب دنبال می‌شد. بر پایه همین ملاحظه، پس از فتح خرمشهر، با آغاز عملیات رمضان در 23 تیر 1361 و با هدف تأمین صلح شرافتمدانه و تنبیه متجاوز، به اجرا گذاشته شد.
2-راه‌حل‌های پیـشنهادی بـرای پایـان دادن به جنگ در این مرحله عـموما از سـوی بـرخی از کشورهای منطقه از جمله عربستان مطرح شد که بیشتر ناظر بر تشکیل صندوق مشترک برای پرداخت خسارت به ایران و عراق بود. بـدین‌ترتیب کـه کـشورهای منطقه با تشکیل صندوقی مشترک مبالغی را به صـندوق واریـز کنند و تدریجا برای بازسازی ایران و عراق پرداخت شود. در این زمینه صحبت از مبلغ 25 میلیارد دلار تا 50 میلیارد دلار مطرح شد؛اما بـه دلیـل ایـنکه راه‌حل متناسب با شرایط برتری ایران نبود و سایر خواسته‌های ایـران مانند محکوم کردن متجاوز، عقب‌نشینی کامل از خاک ایران مورد توجه قرار نگرفته بود، زمینه انجام مذاکرات فراهم نـشد، در نـتیجه رقـم قطعی مشخص نیست.
3-فاصله زمانی تصمیم‌گیری ایران پس از فتح خرمشهر تا انـجام عـملیات رمضان با وقوع برخی رخدادهایی همراه شد که نقش مهمی در شکل‌گیری ادامه جنگ داشت. در حالی کـه در سـوم خـرداد سال 1361 خرمشهر فتح شد، در تاریخ 14 خرداد اسرائیل به جنوب لبنان حمله کـرد. تـصور اولیـه در ایران ناظر بر این معنا بود که نگرانی از پیروزی ایران منجر به گشایش جـبهه جـدید شـده است. واکنش سیاسی-نظامی ایران با اعزام هیئت دیپلماتیک در تاریخ 17 خرداد و سپس اعزام بـرخی از نـیروهای نظامی و اعلام آمادگی برای جنگ در دو جبهه متأثر از همین ملاحظات بود.
