اصلاحات ارضی با هدف تعمیق حضور حکومت پهلوی در روستاها و ایجاد پایگاهی برای آن در جامعه روستایی طراحی و اجرا شد. اجرای این برنامه، صورت‌بندی اجتماعی روستاها را تغییر داد و نتایجی خلاف خواسته‌های طراحان و مجریان به بار آورد؛ از یک سو نارضایتی را در روستائیان افزایش داد و با جذب طبقه مالک روستایی در ساختار اداری و اقتصاد شهری، خلأ قدرتی را در روستاها ایجاد کرد و از سوی دیگر روند مهاجرت از روستا به شهر را در دو قالب موقت (روزانه، هفتگی) و دائم افزایش داد. مهاجران دائم در شهرها، طبقه پرولتاریای شهری رابه وجود آوردند وبه دلیل بحران هویتی و فرهنگی که در نتیجه اجرای سیاست‌های مدرنیزاسیون بر آن‌ها عارض شده بود و احساس از خود بیگانگی ناشی از آن، بانهادهای مذهبی واسلام‌سیاسی که پاسخگوی چنین نیازی بود، مرتبط شدند. افزایش تحصیلات و آگاهی ملی، پیوند این دسته از مهاجران را با مبارزات انقلابی بیشتر کرد. مهاجران دائم و موقت در رفت و آمد به روستاها، درانتقال مبارزات انقلابی به روستاها نقش مهمی داشتند. آن‌ها علاوه بر شرکت دراعتراضات شهری، به ساماندهی بخشی از مبارزات انقلابی در روستاها پرداختند. هدف نوشتار حاضر، تبیین تأثیر اجرای برنامه اصلاحات‌ارضی بر ساختار اجتماعی و اقتصادی روستاها و پیوند یافتن جامعه روستایی با مبارزات انقلابی است. نویسنده این مقاله بر آن است که با بررسی اسناد آرشیوی و استفاده از دیگر منابع، الگویی بر ای فهم این موضوع به دست دهد که کدام قشرهای اجتماعی مبارزات انقلابی را به درون روستاها بردند؟

علیرضا پهلوی برادر تنی محمدرضا آخرین فرزند رضاخان از تاج‌الملوک آیرملو در سال 1301 به دنیا آمد. دوره ابتدایی را در دبستان نظام تا کلاس چهارم ابتدایی خواند. سپس همراه برادرش محمدرضا چندین سال در سوئیس تحصیل کرد، در سال 1315 به ایران بازگشت و وارد دبیرستان نظام شد. سپس در دانشکده افسری به تحصیل پرداخت. در سال 1320 از این دانشکده فارغ التحصیل شد. علیرضا پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم و تبعید رضاخان، با او به تبعید رفت. پس از مرگ رضاخان عازم فرانسه شد. در دانشگاه پاریس تحصیلات نظامی را به پایان رساند و در ارتش فرانسه با آلمان نازی جنگید. پس از جنگ با خانمی فرانسوی‌تبار ازدواج کرد و تنها فرزند او پاتریک حاصل این وصلت بود. بدلیل مخالفت دربار با این پیوند در سال 1326 در بازگشت به کشور خانواده خود را به همراه نیاورد. فردوست او را بسیار وسواسی معرفی کرده است که دائماً از حمله میکروب به خودش نگران بود به همین جهت و برای رفع نگرانی پزشک مخصوص داشت. این «میکروفوبیا» در علیرضا، باعث بیماری روحی و روانی او و منزوی شدن از مجامع گوناگون از جمله دربار شد. در دوران نخست‌وزیری مصدق علیه دولت فعالیت داشت و در کودتا برای سرنگونی دولت قانونی با کودتاگران همکاری کرد. علیرضا در سال 1333 با سقوط هواپیمای حامل او در کوههای البرز درگذشت.

پاتریک پهلوی معروف به علی اسلامی فرزند علیرضا پهلوی نوه رضاخان از تاج‌الملوک
است. علیرضا، پدرش، پس از مرگ رضاخان در آفریقای جنوبی برای تکمیل تحصیلات به
اروپا رفت. علیرضا در سال 1325 با بیوه‌ای لهستانی‌الاصل در فرانسه ازدواج کرد. علی پهلوی
در سال 1326 در فرانسه به‌دنیا آمد. به‌خاطر مخالفت دربار پهلوی با این ازدواج علیرضا تا
سال‌ها از آوردن خانواده خود به داخل کشور امتناع کرد تا اینکه بعدها آنان را ایران آورد.
به‌دلیل اختلاف خانواده مادری علی با دربار جهت تصدی سرپرستی او، نهایتا پس از کش
و قوس فراوان خاندان پهلوی تصمیم گرفت علی را به ایران منتقل کند و سرپرستی او با
دربار باشد. علی در دربار تحت آموزش‌های خارج از توان قرار گرفت، موضوعی که باعث
ناراحتی و آزردگی خاطر علی از دربار و مسببان این وضعیت بود. فقدان سرپرست دلسوز
و تجربه فرهنگ و تربیت‌های مختلف، دربار فاسد و روابط نامتعارف و ناسالم، افسردگی در
کاست طبقاتی دربار پهلوی، عقده داشتن پدر و مادری که مورد اقبال دربار نبود، از علی فردی مریض، ناسالم، بی‌هویت و حیران و سرگردان ساخت که از مسیحیت به اسلام و از اسلام به باورهای خودساخته و دمدمی مزاج رو آورد.