مقاله حاضر با رویکردی توصیفی - تحلیلی، به بررسی عوامل و زمینه‌هایی می‌پردازد که از بدو تأسیس حوزه علمیه قم در سال 1300، تا ظهور دارالتقریب قاهره، 26 سال بعد، موجب ایجاد ساختاری توانمند در آن شدند و موجب جلب‌توجه مؤسسات بین‌المللی در جهان اسلام شدند. این امر در حالی رخ داد که حوزه علمیه قم، در عین قرار داشتن در سخت‌ترین شرایط سیاسی در دوره پهلوی اول و دوم، هنوز سومین دهه از حیات خود را به پایان نبرده بود و درعین‌حال، هم‌ردیف مشهورترین مراکز علمی جهان اسلام شمرده می‌شد.