حمید قزوینی
واقعه 13 آبان 1358 و تصرف سفارت آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام یکی از مه مترین حوادث سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی است. آثار و بازتابهای این حادثه تاریخی را از جهاتی می توان بی نظیر دانست و شاید به دلیل همین ویژگی ها بود که رهبر انقلاب (امام خمینی ره) آن را انقلاب دوم نامید. موضوع کشف و انتشار اسناد موجود در سفارت آمریکا و تبعات سیاسی آن از جمله موضوعات مهم و مرتبط با این حادثه است که همچنان مورد بحث و بررسی محافل علمی، رسانه ای و سیاسی قرار دارد. یکی از سوژه های سیاسی و رسانه ای آن سالها که همچنان در کانون توجه است چگونگی ملاقات آیت الله دکتر سیدمحمدحسینی بهشتی با دیپلماتهای آمریکایی در آبان 1358 و نحوه انتشار اسناد این ملاقات و محتوای مذاکرات است. ماجرا از آنجا آغاز می شود که دو دیپلمات سفارت آمریکا در پی درخواست های متعدد از طریق وزارت امور خارجه ایران در اوایل آبان 1358، چند روز پیش از تصرف سفارت آمریکا به دیدار آیت الله بهشتی می روند و گزارشی از این دیدار را تهیه و به مراجع ذ یربط خود ارسال می کنند. با تصرف سفارت آمریکا و دستیابی دانشجویان به اسناد موجود در آن به مرور بخشی از اسناد تحت عنوان افشاگری علیه برخی چهره های سیاسی وقت منتشر شد. در این میان سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با دسترسی به سند مذاکره آیت الله بهشتی و دیپلماتهای آمریکایی اقدام به انتشار بخشهایی از آن کرد و خواستار پاسخگویی دکتر بهشتی شد. اعضای سازمان مدعی بودند که دانشجویان در هماهنگی با بهشتی و رهبران انقلاب از انتشار این سند سر باز زده اند تا چهره سیاسی بهشتی نزد افکار عمومی خدشه دار نشود.
این سند بعدها به صورت کامل در مجموعه اسناد لانه جاسوسی که توسط مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی منتشر شده به چاپ رسید که باز هم به سوژه ای برای محافل سیاسی و رسانه ای مبدل گشت. اکنون پس از 30 سال به نظر می رسد بررسی اسناد این مذاکره و حاشیه های مرتبط با آن می تواند گوشه هایی از یک مقطع تاریخی و حساس معاصر را به تصویر کشد.
علینقی عالیخانی فرزند عابدین به شـماره شـناسنامه 713 در بـهمن 1307 در بخش 4 شهر تهران به دنیا آمد.درباره پدر،مادر و محیط خانوادگی او اطلاعات زیادی در دست نیست.آنـچه که از برخی منابع به دست آمده حاکی از آن است که پدرش به کشاورزی اشـتغال داشته و به عابدین خـان در مـیان مردم شهرت داشته است. وی درجهدار قزاق و مرتبط با رضا خان قزاق بود.همین آشنایی سبب شد از سال 1315 تا اخراج رضا شاه از ایران(شهریور 1320)ریاست املاک او را در تاکستان قزوین عهدهدار گردد. همین سـمت باعث شد تا در این منطقه به او لقب نایب نیز بدهند. پس از آن متصدی املاک مادر محمد رضا پهلوی(ملکه مادر)شد. علاوه بر اینها ظاهرا نامبرده در قزوین و شهریار املاک و باغاتی نیز داشـته اسـت و گفته شده که وی در دستگاه بهاء الدین کهبد-از تجار و ملاکین کرج و اطراف آن-نیز کار میکرده،از سال 1320 تا 1327 مباشر او بوده است.
علینقی،دومین فرزند خانواده بود و چهار برادر و یک خواهر داشت.4او در سـال 1325 از دبـیرستان البرز تهران دیپلم گرفت و در سال 1328 با مدرک لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه تهران فارغ التحصیل و سپس راهی فرانسه شد.وی ابتدا دیپلم عالی حقوق بین الملل،سپس در سال 1957 مدرک دکتری دولتـی در اقـتصاد را از دانشگاه پاریس اخذ کرد.
عالیخانی از زمان تحصیل در فرانسه بـا جـهانگیر تفضلی،سرپرست دانشجویان ایرانی مقیم اروپا هم صمیمیتی داشت و آن را تداوم بخشید.اداره سرپرستی دانشجویان ایـرانی،در ارتـباط مـستقیم با ساواک بود و فعالیت دانشجویان ایرانی را تحت نظر و کنترل داشت و شاید عالیخانی از همین مـقطع بـا ساواک مرتبط شده باشد.
عالیخانی پس از بازگشت به ایران ابتدا به عنوان کارمند بـه اسـتخدام سـاواک درآمد.سپس به عنوان مشاور و دبیر شورای عالی اقتصاد(1336 تا 1340)،مشاور شرکت ملی نفت ایـران (1340 تـا 1341)،وزیر اقتصاد(1341 تا 1348)،ریاست دانشگاه تهران(1348 تا 1350)،ریاست بنیاد رضا پهلوی،مـشاور عـالی اتـاق بازرگانی،عضو باشگاه ورزشی شاهنشاهی11،همکاری با وزارت بازرگانی و ریاست هیئت مدیره بانک بین المللی ایـران و امـریکا فـعالیت کرد. پس از سالها فعالیت سیاسی و کار در وزارت اقتصاد و سایر بخش های حکومتپهلوی به کنش حزبی هم پرداخت و به فساد مالی و اقتصادی آلوده شد.
تهران، خیابان شهید دستگردی (ظفر)، نبش گوی آبادی، پلاک 75 تلفن 26705079 - 26705089
© کلیه ی حقوق مادی و معنوی متعلق به موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی می باشد.