علی فتحعلی آشتیانی
گفتگوی موری با مدرس بخشی از کتاب دکتر محمد قلی مجد تحت عنوان « نفت و قتل کنسول آمریکا در تهران» است. این کتاب را نیز انتشارات دانشگاهی آمریکا منتشر کرده است. مشخصات اصلی کتاب آن به شرح زیر است: Mohammad Gholi Majd , Oil And the killing of the American Consul in Tehran, University press of America, 2006,358 pages. ماجرای قتل ماژور رابرت ایمبریRobert Whitney Imbrie نایب کنسول سفارت آمریکا در تهران و دلال کمپانی آمریکایی سینکلر Oil Corporation Sincler در روز جمعه 27 تیر 1303 (18 ژوئیه 1924) درجریان بلوای سقاخانه آشیخ هادی درتهران از حوادث مهم دوران دیکتاتوری رضا خان و از مقدمات خلع سلطنت قاجار و تأسیس سلطنت پهلوی (آبان- آذر 1304) بشمار می رود. ماجرای این قتل مرموز محور اصلی گفتگوی آیت الله مدرس با موری است. دراین بخش آیت الله مدرس فرصت را مغتنم شمرده کلیاتی از اوضاع ایران پیش از اعزام نخستین هیأت مالی به این کشور در سال 1911 به ریاست آقای مورگان شوستر را بیان می کند. وی روایت می کند که دو قدرت غارتگر روسیه تزاری و انگلیس مدتهای مدیدی پیش از ورود میسیون شوستر به ایران چگونه دو منبع استقلال ایران یعنی مالیه و قوای نظامی را در چنگال خود گرفته بودند. مدرس همچنین به ضرس قاطع میگوید که کل فجایع مربوط به قتل ماژور ایمبری، تا به امروز با دسیسه و هدایت انگلیسی ها اتفاق افتاده اند. وی درتوجیه مدعای خود حسادت انگلیسیها به افزایش پرستیژ آمریکا در ایران و احساس خطر آنان از ناحیه مستشاران آمریکایی را مثال میزند که هرچند ناکامیشان ازهمان ابتدا پیشبینی میشد، اما به هر حال تا به امروز دوام آورده اند. با عنایت به این امر که مردم ایران در حکومت بیرحمانه سردارسپه قادر به بیان آزادانه خواسته هایشان نبودند، و از آنجایی که سردارسپه نیز آلت دست انگلیسی هاست، مدرس ابرازامیدواری میکرد که آمریکا بر اعدام مجرمان ابرام نورزد زیرا این به منزله تبعیت کردن از سیاستهای انگلیسیهاست که به زیان ایران و آمریکا تمام میشود.
آنچه پیش رو دارید، برشی از کتاب تازه منتشر شده
Taken hostage, The Iran hastage crisis and American's First Encounter With Radical Islam
نوشته "دیوید فاربر" است. نویسنده این کتاب استاد تاریخ دانشگاه تمپل (Temple) در فیلادلفیای امریکاست. او در ۱۹۷۹ لیسانس تاریخ و زبان انگلیسی را با رتبه ممتاز از دانشگاه میشیگان و کارشناسی ارشد و دکتری رشته تاریخ آمریکا را نیز از دانشگاه شیکاگو دریافت کرده است. وی از اوت ۱۹۸۶ به تدریس رشته تاریخ در دانشگاه های هاوایی، کانزاس، کلمبیا، نیومکزیکو و کالج برنارد پرداخت. وی از ۲۰۰۴ استاد تاریخ دانشگاه تمپل امریکا است. از این نویسنده تاکنون شش اثر به طور مستقل و شش اثر نیز به طور مشترک منتشر شده است. همچنین مقالات متعددی نیز در نشریاتی چون تاریخ روشنفکری معاصر، فصل نامه امریکا، و مرور تاریخ آمریکا از او به چاپ رسیده است. مقالات دیگری نیز در قالب کتابهای دایره المعارفی همچون دایره المعارف تاریخ شیکاگو ، دایره المعارف تاریخ فرهنگ امریکا ودایره المعارف چند رسانه ای انکار تای میکروسافت با قلم او منتشر شده است. کتاب اخیر او در سال ۲۰۰۴ نیز از سوی کالج هنر و علوم دانشگاه نیومکزیکو، جایزه بهترین کتاب عمومی دانشگاهی را دریافت داشت؛ نیز از سوی انجمن کتابخانه امریکا در سال ۲۰۰۵ به عنوان «بهترین بهترین ها در آثار دانشگاهی» برگزیده شده است. این کتاب را انتشارات دانشگاه پرینستون و آکسفورد به طور مشترک منتشر کردند. آنچه می خوانید گزیده ای است از فصل های سوم و چهارم این کتاب که مربوط به حوادث سالهای ۵۷ - ۱۳۵۶ ایران است. بخش انتخاب شده بی کم و کاست تقدیم خوانندگان می شود و در مواردی چند که نیازمند توضیح بوده، در پاورقی و با قید «فصلنامه مطالعات تاریخی» آمده است.
انقلاب اسـلامی ایـران پدیـده اعجابانگیز قرن بیستم است.موجی که این خیزش عظیم مردمی در سال 1357 در دنیا به راه انداخت چـنان غافلگیرانه بود که بسیاری از قواعد سیاسی حاکم بر روابط بین الملل را دستخوش تـغییر کرد و تصویری را که مـطبوعات و رسـانههای غرب بویژه آمریکا از ایران در اذهان ملتهایشان ساخته بودند فرو ریخت.در ادبیات سیاسی آنها پدیده انقلاب اسلامی در کشوری که از آن همواره به متحد مطیع و سر به زیر و جزیره ثبات یاد میکردند و بـا هیچ کلمهای الا«فاجعه»قابل توصیف نبود.
اهمیت ایران در خاورمیانه و بویژه در خلیج فارس به اندازهای است که نادیده گرفتنش، معادلات منطقه را به هم خواهد ریخت.غرب به رهبری آمریکا بعد از وقوع انـقلاب اسـلامی همواره در تلاش برای حذف و منزوی کردن ایران برآمده است،اما سیر حوادث و تحولات جهانی و منطقه خاورمیانه،خلاف تحرکات آنان را به اثبات رسانده است.
چگونه شد که آمریکا به رغم 25 سـال روابـط همه جانبه گرم و مستحکم با ایران از سال 1951 تا 1978 ناگهان در چرخشی 180 درجهای به دشمن خونی ایران تبدیل شد؟فراموش نکنیم که ایران مناسبات ویژهای با آمریکا داشت و در کنار آن،امتیازاتی به مراتب بـیشتر از آنـچه که سایر دولتهای سر سپرده آمریکا بهرهمند بودند،به دست آورده بود.سیاستگذاران واستراتژیستهای آمریکا به جایگاه و اهمیت راهبردی ایران در سیاست خارجی کشور خود اذعان دارند.نقش و عظمت ایران بـه انـدازهای اسـت که آموس پرلماتر،سردبیر مـجله مـطالعات اسـتراتژیک، اعتراف کرده است:
ایران،صرف نظر از حاکمش-شاه باشد یا خمینی یا جانشین او-همواره در خلیج فارس قدرتی تعیینکننده و تأثیرگذار بوده،هـست و خـواهد بـود.با عنایت به این جایگاه و منزلت حساس ایـران در عـرصه سیاسی جهان،پروفسور منصور فرهنگ و پروفسور ویلیام دورمن درباره نحوه بازتاب وقایع ایران در مطبوعات آمریکا از سال 1951 تا 1978 و کیفیت مـعرفی ایـن کـشور به افکار عمومی آمریکا مطالعات مبسوطی به عمل آوردهاند.
کـتاب ایران،مطبوعات آمریکا و سیاست خارجی،حاصل تلاش تحقیقی آن دو از مطالعه مقالات و اخبار درج شده درباره ایران طی سالهای یاد شـده در نـشریات مـعتبر آمریکا است. معروفترین منابع تحقیقی ومطالعاتی آنها عبارتاند از نشریات نیویورک تـایمز،تـایم، کریستین ساینس مانیتور، نیوزویک، واشنگتن پست، وال استریت ژورنال،لس آنجلس تایمز، بیزنس ویک،شیکاگو تریبیون، لایف، ریـدر زدایجست، و چـند نـشریه دیگر که در زمره پر تیراژترین و معتبرترین نشریات این کشورند.کتاب مذکور در سال 1987 تـوسط انـتشارات دانـشگاه کالیفرنیا به چاپ رسیده است.گفتنی است این کتاب در سالی منتشر شده است کـه فـضای جـنگ سرد همچنان بر روابط شرق و غرب حکمفرما بوده است و اتحاد شوروی همچنان به عـنوان یـکی از دو ابر قدرت جهان عرض اندام میکرده است،و تا خاتمه جنگ ایران و عراق نـیز یـک سـال مانده است.
منصور فرهنگ،پروفسور رشته علوم سیاسی در کالج بنینگتون است و مطالب متعددی دربـاره ایـران، روابط بین الملل و سیاست خارجی آمریکا نوشته است.در ابتدای انقلاب به عنوان سـفیر ایـران در سـازمان ملل معرفی شد.به زعم خودش پس از آنکه آیت الله خمینی توصیه کمیسیون تحقیق سازمان ملل دربـاره آزادی گـروگانهای آمریکایی را نپذیرفت،وی مجبور به استعفا شد.منصور فرهنگ در اوایل جنگ ایران و عـراق از طـرف بـنیصدر،رئیس جمهور وقت ایران،مأمور مذاکره با هیئتهای صلح بین المللی برای فیصله دادن به مـنازعات بـود.
ویـلیام دورمن،استاد رشته روزنامهنگاری در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در شهر ساکرامنتو است.او از اعضای پیـوسته«مـرکز جنگ،صلح و رسانههای خبری»دانشگاه نیویورک و از اعضای وابسته برنامه آدلای ای.استیونسون در مورد سیاست هستهای در دانشگاه کالیفرنیا در شـهر سـانتاکروز است.او از کسانی است که به طور منظم برای نشریات و مجلات پژوهشی آمریکا و سایر کشورها راجـع بـه مسائل و قضایای خارجی و عملکرد مطبوعات قلم میزند
خاورمیانه به خاطر برخورداری از ثروتهای طـبیعی و ارزشـ راهـبردی آن، از دیرباز طرف توجه قدرتهای استعمارگر بوده است. این منطقه بویژه بین النهرین، مصر و ایران بـه واسطه وجود آثار باستانی و مصنوعات و عتیقهجات بهانهای برای تردد و تجمع غریبان فراهم کـرد. آثار یاد شده، نـشانه تـمدنهای کهن و غنی مردمان این سرزمین است و همواره موجب رشک و حسد کشورهای غربی بوده است. کتاب غارت بزرگ آثار باستانی ایران از 1925 تا 11941نوشته دکتر محمد قلی مجد، اثری تحقیقی درباره شیوههای نـفوذ دولتهای غربی در ایران برای کسب امتیازات استثماری از دولتمردان بیاطلاع و سسست عنصر این کشور است تا با سوء استفاده از نیازهای آنان و بهرهگیری از روشهای فریب و ارعاب، آثار باستانی این سرزمین را به سرقت بـره، هـزینههای غارتگری خود را نیز از جیب ملت ایران بپردازند. محور نگارش این کتاب، حوادث دوران حکومت استبدادی رضا شاه است که با تمرکز بر فعالیتهای پیدا و پنهان باستانشناسان غربی در ایران، عمدتا از مستندات مـوجود در بـایگانی وزارت امور خارجه امریکا برای افشاگری بهره برده است.
تهران، خیابان شهید دستگردی (ظفر)، نبش گوی آبادی، پلاک 75 تلفن 26705079 - 26705089
© کلیه ی حقوق مادی و معنوی متعلق به موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی می باشد.