ترجمه: رضا مرزانی
شیخ خزعل یا آنگونه که در برخی از اسناد و مدارک خارجی از او یاد می کنند، شیخ محمره، در تاریخ معاصر ایران عموماً به عنوان یک حاکم منطقه ای مقتدر که در پهنه خوزستان به تشکیل حکومت اقدام کرده و با استفاده از قشون عشایر منطقه و با اتکاء به حمایت مردم در مقابل رضاخان ایستاده است معروف است. اگر چه فهم عمومی از ماجرای سرکوب شیخ محمره این است که اختلافات او و رضاخان کار را به مقابله دولت مرکزی با او کشاند، با این همه، محمره همیشه جدا از روابط استعماری دولت بریتانیا که به طور مستقیم حکومت رضاخان را زیرنظر داشته و از آن به شکل آشکاری حمایت می کرده، فرض و بررسی شده است. دکتر محمدقلی مجد، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، در کتاب «از قاجار تا پهلوی » که از سوی مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی در دست انتشار است، با استناد به اسناد وزارت امور خارجه ایالات متحده، به واکاوی ماجرای شیخ محمره می پردازد. وی تصریح می کند که شیخ محمره از جدی ترین و وفادارترین یاران دولت بریتانیا بوده و به ویژه در روزهای پرمشقت و دشوار جنگ جهانی اول بارها با اتکاء بر نفوذ و اعتبار خود در منطقه و قراردادهای مالی با دولت مرکزی و دولت بریتانیا توانسته است مشکلات بریتانیا را در منطقه رفع کند. مجد در این بخش، ریشه های اختلاف شیخ و دولت مرکزی را بازشناسی می کند و به تحلیل و بررسی نظرات دولت وقت بریتانیا درباره اصطحکاک یا آشتی شیخ و رضاخان می پردازد. از دیدگاه نویسنده، شیخ محمره، هم در دوران حکومتش بر خوزستان و هم در دوران مقابله با دولت مرکزی ایران، کاملاً مهره ای کاربردی بوده و دولت بریتانیا از اختلاف نمایشی او و رضاخان برای پیشبرد اهداف خود سود برده و حتی از وجود او در پاره ای اوقات در جهت فشار بر رضاخان بهره برده است
تهران، خیابان شهید دستگردی (ظفر)، نبش گوی آبادی، پلاک 75 تلفن 26705079 - 26705089
© کلیه ی حقوق مادی و معنوی متعلق به موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی می باشد.