از جمله موضوعات مهم در تاریخ معاصر ایران بهاییت است. ارتباط مستقیم و غیرمستقیم بهاییان با بیگانگان، نقش و تأثیر آنان در سیاست های ضداسلامی عصر پهلوی چون کشف حجاب و سیطره اقتصادی بر ارکان جامعه، تسلط عوامل بهایی در تشکیلات اداری و سیاسی  نظامی ایران از مسائل مهم و قابل بررسی این فرقه سیاسی است. اما آذربایجان در فعالیت های برنامه های بهاییان از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. در خاطرات مرحوم صبحی، گزارشهای نسبتاً دقیقی از گستره فعالیت بهاییان در آستانه جنگ جهانی اول در آذربایجان داده شده است.  بر اساس اسناد و منابع دیگر با سایر فعالیتهای بهاییان در عصر پهلوی آشنا می شویم. بر اساس اسناد موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی ناگفته هایی از فعالیت بهاییان در آذربایجان را مرور می کنیم. حجم انبوه اسناد و فعالیت های متنوع بهاییان در سرتاسر ایران و بویژه در آذربایجان، انتخاب اسناد را مشکل می سازد. با این حال این نوشتار می تواند فتح بابی برای بررسی های دقیقتر در این باره به حساب آید.