نهضت مشروطیت، یکی از روشن ترین آوردگاههای همکاری و جدایی میان علمای شیعه است. در این مقاله کوشش شده تا با بررسی تاریخی همگراییها و واگراییهای مهم در میان جریانهای فکری شیعی، چگونگی این موضوع در واقعه بزرگ مشروطیت، بررسی شود. در این مقاله گروههای متعدد علمای فلسفی اندیش مورد بررسی قرار گرفتذها ند. طبیعی است جامعیت مقاله زمانی خودنمایی خواهد کرد که قیاسی فراگیر میان علمای فلسفی اندیش و مخالف آن مدنظر قرارگیرد که امید است در فرصتی دیگر بدان پرداخته شود.