محمد رضایی
با استحکام قدرت رضاخان و همراهی برخی از روشنفکران ، برنامه های متجددانه به اجرا در آمد که مقصود از آن هم رنگ نمودن ایران با کشورهای اروپایی ، بدون توجه به ارزشهای اسلامی - ایرانی بود و حاصلی جز به حاشیه راندن دین و فرهنگ در بر نداشت و حتی اصل پوشیدگی و عفاف زن نیز قربانی تمایلات حکومت شد و حجاب ، نمود تدین و عفاف و حکم صریح قرآن ، مورد هجوم قرار گرفت و از آن به عنوان عامل عقب ماندگی یاد شد. هجوم به حجاب بانوان مسلمان ، دوره ای تاریک در تاریخ معاصر ایران را رقم زد. حکومت و عوامل غرب زده در پی آن بودند تا زنان را برای برآوردن مقاصد نوگرایانه خود آماده سازند تا بانوی شیعه ایرانی به جای الگوهای اسلامی ، زن غربی را الگوی خود ساخته ، مذهب و ارزشهای حاصل از آن را به کلی کنار گذارد. رضاخان بر خلاف خواست مردم با هدایت بیگانه ، نیات شوم خود را با زور سرنیزه و فشار پلیسی بسیار اعمال نمود. در عصر قاجار بویژه در آذربایجان ، زنان به ندرت در صحنه فعالیتهای اجتماعی ظاهر می شدند و برای انجام امورات خارج از منزل در شهرها عمدتا از چادر و روبند استفاده می کردند؛ اگر چه اندک تغییراتی در پوشش زنان طبقات بالا به وجود آمده بود که تنها شامل اعیان و اشراف و آن هم در محیط اندرونی می شد. آذربایجان در منتها الیه شمال غربی ایران ، با روسیه و ترکیه همسایه بود و می توانست به عنوان محل ورود افکار تازه به شمار رود و اگر قرار بود تغییری در پوشش زنان روی دهد، می بایستی از همین محل شروع می شد. ترکیه تحت حکومت آتاتورک می توانست تأثیر بیشتری بویژه از نظر کشف حجاب بر مردم آن سامان بگذارد. اما اعتقادات عامه که ناشی از فرهنگ مذهبی و باورهای ملی بود موجب شد تا آنان نه تنها تمایلی به این امر نداشته باشند بلکه در مقابل آن نیز مقاومت کنند. دوره حکومت پهلوی برای مردم آذربایجان از جمله بانوان ، دوره ای سخت و طاقت فرسا بود. و آغاز رسمی کشف حجاب در سال ۱۳۱۴ ه. ش مشکلات بسیاری برای بانوان متدین در شهرها و دهات و حتی در میان عشایر آذربایجان به وجود آورد و زندگی عادی آنان را تا زمان سقوط دیکتاتوری رضاخان برهم زد به گونه ای که زنان آذری ماندن در کنج خانه ها را بر تحمل بی حجابی ترجیح دادند. تاکنون برخی از اسناد مربوط به واقعه کشف حجاب در آذربایجان منتشر شده است. اینک برخی از اسناد این دوره مربوط به شهرهای اطراف تبریز و برخی دیگر از شهرستانهای کوچک برای اولین بار منتشر می شود که نشان دهنده روند اجرای بی حجابی توسط حکومت وقت در آذربایجان می باشد که پرده از روی بسیاری از نقاط تاریک این واقعه و واکنشهای مردم در مقابله با آن بر می دارد.
تهران، خیابان شهید دستگردی (ظفر)، نبش گوی آبادی، پلاک 75 تلفن 26705079 - 26705089
© کلیه ی حقوق مادی و معنوی متعلق به موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی می باشد.