در جنگ دوم جهانی ارزش نفت ایران چند برابر شد و اساساً یکی از دلایل اشغال ایران در شهریور 1320 وجود منابع غنی نفت و پالایشگاه آبادان جهت تأمین سوخت برای ادامه جنگ بود. در دوره اشغال، ایران به میدان مناسبی برای کسب امتیازات نفتی برای قدرت‌های اشغالگر تبدیل شد و متعاقب آن ملت ایران هم به اهمیت نفت پی برد و تصمیم گرفت به هر طریق ممکن دست استعمارگر پیر را از این ماده حیاتی کوتاه کند تا از یک سو استقلال خود را تضمین نماید و از  طرف دیگر با درآمد آن به اقتصاد ورشکسته خود سر و سامانی دهد. 

در تیرماه مذاکرات ادامه پیدا کرد و سرانجام در 26 تیرماه 1328 عباسقلی گلشائیان، وزیر دارائی، قرارداد الحاقی را با گس، نماینده شرکت، امضا کرد؛6 اما این قرارداد در مجلس پانزدهم به تصویب نرسید. دولت و دربار سعی کردند با گزینش نمایندگان طرفدار خود و سیاست بریتانیا زمینه را برای تصویب آن در مجلس شانزدهم آماده کنند؛ اما  همین مجلس به عمر شرکت در ایران پایان داد. دخالت در انتخابات، زمینه را برای ظهور جنبش ضداستعماری معروف به نهضت ملی ایران آماده کرد.7  نهضت ملی شدن نفت به رهبری آیت‌الله کاشانی و دکتر مصدق گسترش یافت. در مجلس، کمیسیونی به نام کمیسیون نفت8 تشکیل شد که اکثریت اعضای آن را نمایندگان نهضت و ریاستش را دکتر مصدق بر عهده داشت. بعد از بررسی همه جوانب، کمیسیون در 24 اسفند 1329رأی به ملی شدن نفت داد9 و در 29 اسفند مجلس سنا هم به ملی شدن رأی داد.

 مجلس شورای ملی در جلسه روز هفتم اردیبهشت، نظر دکتر مصدق نخست‌وزیر جدید مبنی بر خلع ید از شرکت نفت انگلیس را تصویب کرد. مصدق اعتقاد داشت برای عقیم گذاشتن تحریکات انگلیسی­ها باید قانون خلع ید هر چه زودتر اجرا شود تا یکی از پایگاه‌های مهم استعمارگر پیر تعطیل گردد. روز 24 اردیبهشت دولت طی بخش‌نامه‌ای انحلال شرکت نفت ایران و انگلیس را به کلیه ادارات و سازمان‌های دولتی اعلام کرد. در مقابل، دولت انگلستان هنوز در بهت به سر می برد و حاضر نبود ملی شدن یعنی حق طبیعی ملت ایران را به رسمیت بشناسد. به همین منظور هر آنچه در توان داشت به مرحله اجرا گذاشت که در واقع سردرگمی آن دولت را نشان می‌داد. آنها که جایگاه خود را از دست داده بودند درصدد بودند تا جامعه جهانی را قانع کنند که ملت  و دولت ایران حق شرکت نفت را تضییع کرده‌اند12 به همین منظور دولت انگلستان در دادگاه لاهه و شورای امنیت اقامه دعوی کرد. سردمداران بریتانیا هرگونه روشی را برای مقابله با جنبش ملی و دولت مصدق پیش‌بینی کرده بودند. تهدید نظامی13 و ورود دو هیأت برای ادامه مذاکرات به ریاست بازیل جکسون14 و ریچارد استوکس. از دیگر اقدامات بی‌نتیجه انگلستان برای انحـراف ملـی کـردن از مسیر واقعی‌اش بـود کـه به نتیجه دلخواه دست نیافت؛ و با مخالفت آیت‌الله کاشـانی و رهبـران جبهه ملـی روبـرو شد.