دوره قاجار به دلیل تعارض دو حوزه مهم اجتماعی یعنی ساختار و گفتمان بومی با ساختار و گفتمان تقلیدی و غیربومی در عرصه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی دارای اهمیت واکاوی و آسیب‌شناسی می‌باشد. چه این که این فضا فراهم‌آورنده فرصتی برای سیاسیون دگراندیش بود تا در سایه آن نه تنها اندیشه‌های عرفی جامعه بلکه ادبیات و گفتمان خواص را نیز تحت تغییر و تبدل قرار دهند. در این بین اماکن مذهبی به دلیل قداست و مسئولیت‌های نظری و عملی، نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و آگاه ساختن آحاد جامعه از تهدیدها و فرصت‌های اجتماعی و سیاسی پیش آمده داشته‌اند و در این دوره طبقات مختلف جامعه را نسبت به وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی هوشیار نمودند. اماکن مذهبی با ایجاد اتحاد و انسجام ملی، سازماندهی نهضت‌ها و جریان‌ها، توجه دادن به موضوعات ملی و فراملی، ایجاد گفتمان تعامل و همگرایی، هدایتگری و سنجش مشروعیت و مقبولیت سیاست‌ها و سیاسیون، با رویکرد مقاومت و پایداری در مقابل هجمه و ترفندهای سیاسیون بیگانه و بیگانگان سیاسی به مقابله برخاستند. این تحقیق با شناسایی کارکرد سیاسی و اجتماعی اماکن مذهبی دوره قاجار علاوه بر کشف کارکردهای گوناگون اماکن مذهبی در ادوار مختلف تاریخی، می‌تواند الگویی برای کارکردشناسی و آسیب‌شناسی اماکن مذهبی در عصر حاضر به عنوان عصر طلایی تاریخ تشیع تلقی شود. کارکردی که در آن صیانت از هویت و بنیان‌های مذهبی و ملی نقش مهمی در تقویت گفتمان مقاومت و پایداری ملی در مواجهه با هجمه‌های فکری و سیاسی بیگانگان از نخستین و مهم‌ترین مؤلفه‌های آن خواهد بود.