آیت­الله طالقانی روحانی مبارزی بود که عمیقاً و در تمام ابعاد به مبارزه انقلابی علیه حکومت پهلوی پرداخت. سخنرانی­های روشنگرانه و جلسات تفسیر او در مسجد هدایت، این مسجد را به پایگاهی مهم برای انقلاب اسلامی تبدیل کرد. آثار او، بر مبارزان عصر اثر گذاشت و او با قلم و بیان خویش، روشنگرانه بر فهم قرآن پرتوی افکند و تلاش کرد مسائل مختلف نظیر اقتصاد و مالکیت را در پرتو همین فهم قرآنی و بر مبنای توحید، تبیین کند. آیت­الله طالقانی، دوره­های مختلف دستگیری، شکنجه، زندان و تبعید را تجربه کرد؛ اما همچنان نستوه و استوار به مبارزه ادامه داد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در فاصله بهمن 1357 تا شهریور 1358 یار وفادار امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی بود و در عرصه­های مختلف مانند فراهم آوردن تمهیدات تشکیل دولت موقت، تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی و عملی کردن اعتقاد به شورا کوشش فراوان کرد. در مقاله پیش­رو مبارزات و فعالیت های انقلابی آیت­الله طالقانی مورد بررسی قرار گرفته است.

در بررسی اسنادی پیش رو، زندگی و زمانه شجاع الدین شفا یکی از مهم ترین رجال فرهنگی عصر پهلوی ارائه شده است. در این مقاله با جزئیات زندگی و خصوصیات اخلاقی شفا از نگاه اسناد ساواک به ترتیب تاریخ آشنا می شویم . شجاع الدین شفا به عنوان فردی غرب باور در جهت هویت سازی عصر پهلوی کوشش می‌کرد، توجیهاتی برای باستان گرایی فرهنگی در مقابله با گرایش های اکثریت مردم به اسلام ارائه کند. در این مجموعه اسناد ارائه شده به خوبی می توان با زوایای پنهان و آشکار زندگی شجاع الدین شفا آشنا شد. در حالی که او در بیرون به عنوان یک شخصیت فرهنگی خود را مطرح می کرد، اما بر اساس اسناد و گزارش های ساواک او در درون بیشتر به فکر منافع شخصی، مال اندوزی و برقراری ارتباط هرچه بیشتر با خانم ها و سوء استفاده از پست و مقام فرهنگی خود بود . اسناد ساواک در باره شجاع الدین شفا نشان می دهد که چگونه شخصیت های فرهنگی رژیم پهلوی در پشت نقاب فعالیت های عام المنفع مانند تاسیس کتابخانه و موزه، به دکان داری فرهنگی مشغول می شدند.

 درک تحولات تاریخی و استفاده از عبرت‌های برجای مانده از رفتارهای انسان‌ها در طول تاریخ، به ما کمک می‌کند تا از تجربه‌های خوب گذشته برای رفع مشکلات امروز جامعه بهره بگیریم و در همان حال از تکرار اشتباهات دیگران در گذشته اجتناب کنیم. در مطلب پیش رو که متن تنظیم شده از گفتگوی چند ساعته با آقای قاسم تبریزی پژوهشگر تاریخ معاصر است.  تلاش کردیم موضوع تاریخ‌نگاری از نگاه اسلام را به بحث بگذاریم و متناسب با این نگاه شیوه‌های تاریخ‌نگاری ایران در سالهای اخیر نقد و بررسی شود.