این مقاله به زندگی سیاسی عنایتالله رضا از اعضای حزب توده و فرقه دمکرات، از آغاز دهه 1320 تا سال 1347، میپردازد. رضا که عضو حزب توده بود از آغاز تأسیس فرقه دمکرات بنا بر مأموریت حزبی به آن پیوست و در جزییات فعالیت آن قرار داشت. در این پژوهش افزون بر فعالیتهای سیاسی او، بهطور ویژه اختلافهایش با رهبران آن دو تشکیلات بررسی شده است. اختلافهایی که در نهایت موجب اخراج و جدایی از آنها شد. از مهمترین این موارد مخالفت عنایتالله رضا با سیاست تجزیهطلبی بود که از سوی آنان پیگیری میشد. رضا در سال 1348 پس از ابراز ندامت از گذشته خود به ایران بازگشت و گوشهای از خاطرات خود را نگاشت. این دستنوشتههای منتشر نشده منبع اصلی این تحقیق بودهاند.